Alcoholvrij en -arm bier is echt bier!

Deze maand staat  in het teken van Dry January en IkPas, tijd om eens wat dieper te duiken in de wereld van alcoholvrije bieren. Want alcoholvrij en -arm bier is allang geen ‘ranja’ meer! We raadpleegden Rick Kempen (bierambassadeur bij Bier&Co) voor een uitleg. Voor eens en altijd. Nou ja, een soort van dan…

Alcoholvrij bier, it’s in the name
Of toch niet…In Nederland gebruiken we de termen 0.0%, alcoholvrij en alcoholarm. Deze termen gebruiken ze in het buitenland ook, maar let op: daar hangen hele andere regels aan. Wij duiken de Nederlandse biermarkt in. Hier mogen we namelijk bieren met een alcoholgehalte van maximaal 0,1% alcoholvrij noemen. Hè? Jazeker, dat komt doordat bij het vergistingsproces van bier altijd alcohol ontstaat. Zo kunnen er altijd restjes achterblijven. Gelukkig levert het drinken van alcoholvrij bier slechts een kleine concentratie alcohol op, deze verwerkt je lever gemakkelijk. Wist je dat er zelfs door natuurlijke vergisting alcohol ontstaat in sinaasappelsap of brood? Dat is niet tegen te gaan. De wet schrijft dan ook voor dat producten die minder dan 0,5% alcohol bevatten dit niet op het etiket hoeven te zetten. Waarom dit dan wel bij bier moet? Nou, omdat bier bekend staat als een alcoholhoudende drank en hiervoor geldt de regel dat we moeten aangeven of én hoeveel alcohol het bevat.

Alcoholvrij of niet?
Maar is mijn bier nu alcoholvrij of niet? In Nederland houden brouwers tot 0,1% aan voor alcoholvrije bieren, praten we over alcoholarm dan gaat het tot 1.2% alcohol. En een 0.0%, is die echt alcohol loos? Nou nee, de term 0.0% mag je gebruiken bij een percentage tot 0,044% alcohol. Zit je op 0,045 dan praat je alsnog over alcoholvrij maar mag je geen 0.0% claimen. Zoals gezegd is dit de Nederlandse wetgeving. In de rest van Europa (en de wereld) liggen deze percentages ver uiteen. Waar wij praten over alcoholvrij bij <0,1% gaat dit in de meeste andere landen over <0,5%. In Frankrijk gaan ze zelfs tot <1,2%, wat voor ons de grens van alcoholarm is(!). In verschillende Zuid-Europese landen wordt <3,0% nog als alcoholarm gezien. Het is dus vooral belangrijk om goed te kijken naar het daadwerkelijke percentage wanneer je een alcoholvrij of -arm bier in of uit het buitenland koopt. Er zijn hiervoor namelijk geen Europese regels voor. Als het bier in Duitsland wordt gebrouwen houden ze die regelgeving aan, ook al kun je het hier kopen.

Vrij verovert de biermarkt
Eén op de veertien bieren die wordt gedronken is alcoholvrij. Al jaren stijgt alcoholvrij in het rijtje als het gaat om consumptie en nieuwe brouwsels. Deze ontwikkeling zal alleen maar groter worden, zeker door het aantal craftbier brouwers die zich wagen aan verschillende alcoholvrije stijlen. De interesse voor alcoholvrij of -arm bier groeit met name door het feit dat het nu echt is ingeburgerd (ja, het mag!) en het minderen in alcoholgebruik (bewuste, gezondere keuze) speelt hierin ook een rol. Logisch, gezien onze aanleiding voor dit artikel 😉

Alcoholvrij bier brouwen?
Voor het maken van alcoholvrij of -arm bier kan de brouwer meerdere processen volgen met als hoofdprocessen ‘de-alcoholiseren’ (filteren/destilleren) en ‘beperkte fermentatie’ (gistproces afbreken/andere gist gebruiken).

Het filteren van bieren na vergisting, hierbij wordt de alcohol in een later stadium uit het bier gehaald. Het bier wordt dus volledig gebrouwen en later gefilterd. Deze techniek (veel gebruikt in Duitsland – zoals Weihenstephaner), maakt gebruik van omgekeerde osmose. Het bier wordt door een membraan gehaald waar de alcohol niet doorheen kan. Het nadeel van dit proces is dat hierbij ook aroma’s verloren kunnen gaan. In Duitsland voegen ze na dit proces dan ook weer een beetje ‘gewoon’ bier (met alcohol en aroma) toe voor smaak, hierdoor komt het vaak rond de 0,5%, maar vaak net iets lager uit.

Het destilleren, hierbij worden de aroma’s tijdens het de-alcoholiseren uit het bier gehaald en later teruggegeven aan het bier. Dit noemen we vacuümdestillatie. Door het bier onder hoge druk te brengen verdampt alcohol al bij 15-18 graden waardoor er minder aroma’s verloren gaan. Maar vooral geen onnodige smaakverandering optreedt die je wel zou hebben als je alcohol op 78 graden zou laten verdampen. Dit proces wordt nogmaals herhaald waarbij de aroma’s uit de alcohol worden gedestilleerd en weer toegevoegd worden aan het brouwsel. Deze techniek wordt voornamelijk door grote brouwerijen zoals Heineken en Bavaria gebruikt. De benodigdheden aan ruimte en apparatuur voor deze techniek zorgen ervoor dat dit voor kleinere craft beer brouwerijen niet mogelijk is.

Het gistproces afbreken, de naam verklapt het al: voordat de gistcel alcohol gaat produceren, breek je het proces af. Deze techniek is jarenlang veel gebruikt en geeft het bier een zoetige, moutige smaak. Deze techniek lijkt op alcoholloze vergisting, maar sinds de opkomst hiervan wordt deze techniek steeds minder toegepast vanwege het effect dat het heeft op de smaak van het bier.

Bij een ander type gist, ook wel een alcoholloze vergisting genoemd, wordt een gist gebruikt dat vrijwel geen alcohol produceert. Ook wordt er een lagere temperatuur dan normaal gebruikt tijdens de fermentatie. Dit zorgt ervoor dat de gist minder productief is en minder alcohol produceert. Omdat het brouwproces verder dichtbij het brouwen van bier met alcohol staat komt hierbij ook de typerende bier-smaak beter naar voren.

Wij brouwen onze Wanderlust ook via een alcoholloze vergisting met een ander type gist. Dit is een redelijk nieuwe ontwikkeling die nu vaker wordt toegepast. Dit zorgt ervoor dat er een goede biersmaak aan het alcoholvrije bier zit.

En hoe smaakt dat dan?
Over smaak valt natuurlijk te twisten. Ja, alcohol is een belangrijke factor als het aankomt op smaak. Het heeft namelijk een versterkende factor op geur en smaak. Dus het gaat helaas nooit hetzelfde smaken als ‘normaal’ bier. Gelukkig worden bierbrouwers steeds beter in het brouwen van een alcoholvrij bier en brouwen ze veel meer alcoholvrije stijlen. Je ziet veel alcoholvrije IPA’s, sours en zelfs porters de markt instromen. Trek er eens eentje open en oordeel zelf. Proost!

Onze alcoholvrije IPA, Wanderlust, bestel je via de webshop!