We spraken open met Michel van Jopen

We hadden een open gesprek met Jopen. Met oprichter Michel Ordeman: over het ontstaan, de craft bier wereld anno nu en bieren. Waaronder natuurlijk de nieuwste collab met Van Moll: Smash My Hops Up.

Sinds 1501
Jopen kennen we als een van de oudste craft beer brouwerij van Nederland, maar hoe is Jopen nou tot stand gekomen? Michel begint met zijn verhaal “In 1992 schreef de gemeente Haarlem, ter ere van het 750 jaar bestaan van de stad, een vraag uit voor ideeën ter invulling van dit feestjaar. Daar zijn heel veel reacties op gekomen, waaronder een ouderwets steekspel met ridders te paard met lansen. Ook kwam het brouwen van een bier, volgens oud traditioneel recept, vanuit verschillende hoeken naar voren vanwege het sterke brouwverleden. De gemeente kon als stad geen bier uitbrengen, maar bracht deze mensen wel samen in de vorm van een stichting. Bij een van de eerste bijeenkomsten verwees een van de leden, eigenaar van een bierwinkeltje, naar een student die bezig was met een afstudeerscriptie over café-brouwerijen. Dat was ik.”

Het keuren van brouwerskeuren
“We zijn toen gaan zoeken naar iets tastbaars in de brouwgeschiedenis van Haarlem. We vonden brouwerskeuren, een soort Reinheitsgebot, uit 1407 en 1501. Die hebben we laten vertalen vanuit het oud-Nederlands. De recepten die hieruit kwamen hebben we meegenomen naar de bierbrouwfaculteit van de universiteit van Leuven, die hebben de recepten proef gebrouwen. Op het Hoppenbier uit 1501 viel onze keuze. Zonder brouwerij konden we de bieren echter niet brouwen, dus heb ik hulp ingeschakeld van Chris Wisse die toen brouwde bij de Halve Maan (nu brouwerij Vermeersen). Het bier was oorspronkelijk alleen voor het feestjaar gebrouwen, maar het smaakte naar meer.”

En hup daar was Jopen. “Nou, nee. Ik dacht we hebben de stad een cadeautje gegeven, het zou zonde zijn als je dat cadeautje weer afpakt. Een aantal mensen van de stichting waren het daar wel mee eens, maar het was van velen niet hun ambitie om brouwer te worden. Ik kreeg hun zegen om het verder voort te zetten. ‘Doe het maar’ als het ware. We wilden in eerste instantie een historische brouwerijnaam pakken, maar we wilden geen brouwerij ‘voortrekken’ dus we zochten naar iets algemeners. Dat was ‘Jopen’, zoals ze de biervaten van 112 liter toen noemden.”

Belgisch bier uit Nederland
Toen begon Jopen te lopen…”We zagen de opkomst van speciaalbieren, althans Belgische traditionele bieren. Ander speciaalbier kende men toen nog niet. Toen we voor het eerst op pad gingen naar cafés en slijterijen kregen we vaak de vraag wat voor bier het was? “Een bovengistend meergranen bier, 6,8% blond.” “Ah, het is dus Belgisch bier?” “Eh ja, maar dan wel uit Nederland.” “Dus je hebt een Belgisch bier nagebrouwen?” “Nee, het is een traditioneel Haarlems bier”. Ze geloofden het gewoon niet, in Nederland brouwen we alleen pils…dat was de perceptie.”

“Naast Jopen bestonden er toen nog weinig andere brouwerijen.’t IJ, Christoffel en Oudaen om er een paar te noemen…alleen was er geen Nederlands speciaalbier te koop in de supermarkten. En dat is vrijwel vanaf het begin ons doel geweest, we wilden het de bierdrinker makkelijker maken. Soms kregen we dan van een slijter wel eens terug ”ja ik vind het niet leuk dat je in de supermarkt staat”. Daar antwoorden we dan op met de wedervraag “Ja, stop je dan morgen ook met Duvel en Hoegaarden?” Ons gaat het niet om het uitsluiten, maar juist om het breed aanbod aan te bieden. De bijzondere bieren zoals barrel aged, limited editions en collabs staan vaak weer niet in de supermarkten.”

“En een driegranenbier, met haver erin, dat was in die tijd niet gebruikelijk. Dat werd in België ook niet meer gebrouwen. We deden echt iets nieuws en anders, maar wel met historische basis. We zeiden tegen onszelf, als we doorgaan en nieuwe bieren gaan ontwikkelen, dan willen we ook die unieke invulling blijven geven. Dat als de liefhebber het bier koopt, ze het niet kopen omdat het uit Haarlem komt, maar omdat het onderscheidend is.”

Respect voor de roots
Die onderscheidenheid houden ze bij Jopen vast, al zie je die niet direct terug in bizarre combinaties. “We brouwen het Hoppenbier nog steeds volgens origineel recept, maar hebben wel gewisseld met de hoppen. We kiezen altijd voor Europese hoppen vanwege het lokaal historische aspect. We zijn ook pas later gaan brouwen met Amerikaanse hoppen en dergelijke, toen deze qua beschikbaarheid in opkomst waren. Al blijven we altijd op zoek naar nieuwe smaken, verrassende ideeën en bijzondere combinaties. Naar onderscheidende granen bijvoorbeeld. In 2018 hebben we een Nederlands hopveld geadopteerd en we werken ook samen met een micromouterij in het Haarlemmermeer. Zo brouw je bieren met een lokaal tintje. LaLaLager is gebrouwen met speltmout uit het Haarlemmermeer. En later dit jaar gaan we nog een collab Fresh Hop bier brouwen met Moersleutel met hop van ons eigen hopveld.”

Dus geen gekke smaken of rariteiten uit de ketels van Jopen? “We hebben een bier uitgebracht gerookt op schapenstront. Een echte IJslandse stijl, omdat ze daar vrijwel geen bomen hebben. Als je het mij vraagt best bijzonder. Of onze Spanish Inquisition, een bier met Madame Jeanette pepers, heel smaakvol. Al is iedere batch net iets anders uitgepakt qua sterkte. Ook hebben we ooit een bockbier met 400 kilo gepureerde vijgen gebrouwen. Ontzettend lekker met de geur en smaak van vijg en een vleugje kokosnoot, maar ook heel duur. Mensen vragen ons of wij die nog eens gaan maken, maar dit bier hadden we qua prijs toch onderschat. Hij werd drie keer zo duur als een normale bok. En als er dan bok op staat, dan verwachten mensen niet zo’n hoge prijs. Bij een stout of een sour kan dat wel’. Daarnaast proberen we andere granen meer in te zetten; denk aan onze jaarlijks in april uitkomende “Viva el Rye” (100% rogge IPA) en de “Don’t tRYE this @home” (een Barley Wine met 70% rogge).”

Leren van de wijnliefhebber
Al snel raken we aan de praat over de prijzen van bieren tegenwoordig. “Ik zie wel steeds meer bieren waarbij de kosten boven de tien euro uitkomen en dat deze gekocht worden. De bierdrinker wordt ook volwassener. Eigenlijk zoals een wijndrinker weet; ik kan een fles wijn kopen voor anderhalve euro of een van drieduizend euro. Alleen die zeggen niet ‘dat is belachelijk’, nee die accepteren gewoon dat ze een ander soort wijndrinker zijn. Bij de bierdrinker is dat nog wat lastiger. Een bier kan hele dure ingrediënten bevatten, op dure vaten hebben gelegen of er kan door een grote dry hopping bier verloren gaan, dit heeft allemaal invloed op de prijs. We moeten er gewoon naartoe dat de bierdrinker, die een blik van tien euro belachelijk vindt, zich erbij neerlegt en zegt “dit is geen bier voor mij”. Dat men het wel als normaal gaat zien, dat er ook bieren bestaan in een hoger prijssegment.”

“Ook vind ik het fijn om te zien dat, mede door het supermarktaanbod, de groep van speciaalbierdrinkers groeit. Het aandeel speciaalbier is in de laatste 5 jaar gegroeid van 8 naar meer dan 12%, dus een groei van 50%, ik vind het juist een goede ontwikkeling. Het aanbod wordt vergroot, het vergroot het aankoopgemak, daar heeft iedereen baat bij. Laten we niet vergeten, we praten hier over craft beer. En wist je dat het speciaalbieraandeel op 12,1% ligt, waarvan maar 2% craft beer is? Die andere 10% komt van de grote concerns. Dus er is genoeg ruimte om te groeien. In Amerika is 15% van de markt craft beer, dat is ruim zeven keer zoveel. Als we willen dat leuke, goede brouwerijen blijven bestaan dan moet craft beer overal beschikbaar zijn.”

De ‘gevestigde orde’ tegen nieuw geweld
Niet alleen de speciaalbierdrinkersgroep blijft groeien, er komen ook steeds meer brouwerijen bij. “Ik vind het heel goed, als bierliefhebber en -drinker denk ik alleen maar ‘yes!’. Die ruimte is er, hoewel het merendeel hiervan onder de 1000 hectoliter zit. Het is natuurlijk niet zo dat er een stortvloed van bier op de markt is gekomen. Vaak zijn de craft beer brouwers zeer regionaal of juist lokaal en dat is alleen maar goed! Het nadeel hiervan is dat wij, en andere collega brouwers, bijna in het rijtje geplaatst worden van de andere grote brouwerijen, terwijl wij ook craft beer brouwers zijn. We zijn dan wel een van de oudjes, maar we zijn wel jong van geest. We worden misschien wat weinig gevraagd voor festivals. Als ik dan vraag waarom dan krijg ik vaak terug “jullie zijn al zo groot”. Zo groot? Ja, we zijn misschien een van de grotere craft bier brouwerijen in Nederland, maar op Europees niveau stellen we weinig voor. We krijgen zelfs wel eens van collega brouwers terug dat ze maar weinig van onze bieren kennen. We brouwen veel meer, maar dat beseft niet iedereen. We zijn veel meer dan het rijtje van vijf bieren in de supermarkt.”

Smash My Hops Up…
Gelukkig waren jullie wel uitgenodigd voor Van Moll Fest. “Ja we zijn er al eens eerder geweest. Het is een superleuk festival, de locatie is uniek, het aanbod aan brouwerijen is top, er is een relaxt sfeertje. Dus toen we weer werden gevraagd zijn we meteen gaan kijken of we een collab konden doen en die presenteren op het festival. We gingen voor een smash bier (Single Malt and Single Hop), toen zijn we gaan kijken wat voor mout de basis werd. Een pilsmout of een pale ale mout kon, maar onze keuze viel op iets anders. Erwin en ik waren namelijk een aantal jaar geleden samen in Liverpool voor een brouwersconferentie, daar hadden we een heritage mout geproefd, een pale ale mout van een oud graanras. Helaas was deze niet op tijd leverbaar, dus we zijn verder gaan kijken…in Nederland. In het oosten van het land zit een micromouterij Masterveld, zij vermouten regionaal geteelde gerst tot “regiomout” dat is de mout geworden. Een onderscheidende mout, een lokaal product, een mooi verhaal. Hiervan hebben we een Pale Ale achtig bier gebrouwen, lekker doordrinkbaar, 5,3% en goed gehopt met een Tsjechische Cardinal hop. Deze hop is geleverd door Hollands Hophuis, die meerdere brouwers uitdagen om een SMASH bier te brouwen. En hij gaat ‘Smash My Hops Up’ heten, een kleine knipoog naar The Prodigy.”

Smash My Hops Up is vanaf vandaag te bestellen in onze bar!